De komende jaren zullen vele vermogens overgaan van de ene naar de andere generatie. De meeste mensen willen dat doen met het betalen van zo weinig mogelijk schenk- dan wel erfbelasting. Een ander, niet te onderschatten, aspect is dat velen bij leven maar ook na hun overlijden het familievermogen bij elkaar willen houden. Hierbij leeft ook het schrikbeeld van het zogenaamde Ferrari-syndroom. De nabestaanden die het zuur verdiende vermogen van de familie er binnen enkele jaren doorheen jagen. Op welke wijze kan het familievermogen dan wel worden overgedragen waarbij er enerzijds betrokkenheid en verantwoordelijkheid wordt gecreëerd, en anderzijds de grip niet wordt verloren?
Jacqueline van der Stelt ging hierover in gesprek met Family Officer Remco Bakhuis van De Rendtmeesters. Naast de theorie van het familiefonds en de familiestichting is er ook aandacht voor tips en ervaringen uit de praktijk.
Hoe kan het vermogen bij overdracht dan wel beheerd én beschermd worden?
“Een beheers- en beschermingsstructuur is hiervoor de oplossing. Deze zorgt ervoor dat u vermogen kunt overdragen zonder daarbij de zeggenschap te verliezen én zonder dat dit ten koste gaat van de betrokkenheid van de volgende generatie.”
Het familiefonds en de familiestichting zijn volgens Remco uitstekende instrumenten om vermogensoverdracht te bewerkstelligen en om betrokkenheid te creëren bij de volgende generatie. “De overdrager kan grip op het vermogen behouden en de waardevermeerdering komt ten gunste van bijvoorbeeld de kinderen. Door gebruikmaking van de samenloopbepaling tussen schenkbelasting en overdrachtsbelasting worden de fiscale lasten op het schenkingsmoment gematigd. Het tijdens leven overdragen van vermogen via een familiefonds of een familiestichting bespaart erfbelasting op de langere termijn. Daar komt bij dat deze twee vormen een uitstekend instrument zijn om kinderen te leren hoe zij met vermogen moeten omgaan en daarmee de basis te leggen voor hun toekomstige verantwoordelijkheid zorg te dragen voor het familievermogen.”
“Soms komt de fiscaal meest gunstige overdracht van uw vermogen niet overeen met uw ideeën en wensen over het beheer van en de zeggenschap over uw vermogen. Niet in alle gevallen is het bijvoorbeeld wenselijk dat de (klein)kinderen nu al de volledige beschikking krijgen over het familievermogen. Wat en hoe u wilt schenken, moet u volledig zelf kunnen bepalen!”
Wat houdt het familiefonds in?
“Het familiefonds is een vrije samenwerkingsvorm tussen twee of meer participanten die niet in het burgerlijk wetboek is geregeld. In deze vrije samenwerkingsvorm wordt afgescheiden vermogen bijeengebracht om deze voor een gezamenlijke rekening te investeren of te beleggen. Voor estate planning doeleinden zijn het vaak ouders en kinderen die participeren in het fonds. Maar ook grootouders en kleinkinderen kunnen gebruik maken van het familiefonds als dit binnen het familieplaatje past. “
De onderlinge afspraken worden vastgelegd in de fondsvoorwaarden waarin is geregeld wie als beheerder en wie als bewaarder van het fondsvermogen optreedt.
Wie is de beheerder van het familiefonds en wat is zijn taak?
“De beheerder is met de (dagelijkse) gang van zaken belast die betrekking heeft tot het volledige fondsvermogen. Veelal treedt de oprichter van het familiefonds in eerste instantie als beheerder op. Dit zijn vaak de ouders of grootouders. De participanten in het familiefonds zijn de economisch eigenaren van het fondsvermogen. Dit houdt in dat zij recht hebben op het gehele fondsvermogen inclusief de revenuen en de waardeaangroei.”
Wat zijn de rechten van de bewaarder van het familiefonds?
“De juridische eigendom van het fondsvermogen berust bij de bewaarder. Doorgaans wordt hiervoor een “stichting bewaarder” opgericht. De zeggenschap over het vermogen zit dan volledig bij het bestuur van de stichting. Dit bestuur wordt meestal gevormd door de ouders. Door het onderbrengen van de juridische eigendom bij de bewaarder wordt het vermogen beschermd tegen aanspraken van buitenaf.”
“Ik merk in de praktijk dat veel families de erf- en schenkingsbelasting als een gevaar zien voor de continuïteit en deze daarnaast als ‘unfair’ beschouwen, omdat er al zoveel belasting over is betaald tijdens het leven”, aldus Jacqueline. “De volgende opsomming kan hier in bepaalde mate een mooi alternatief en tegemoetkoming voor zijn.”
De voordelen van het familiefonds:
• Het bij elkaar houden van het overgedragen vermogen.
• Géén erfbelasting over tijdens leven overgedragen vermogen.
• Optimaal gebruikmaken van de vrijstellingen van schenkbelasting.
• Eventuele waardevermeerdering van het overgedragen vermogen komt toe aan de (klein-) kinderen.
• Een vergrote betrokkenheid van de (klein-) kinderen bij het familievermogen
Wat zijn de fiscale aspecten van het familiefonds?
“Fiscaalrechtelijk is een familiefonds een Fonds voor Gemene Rekening. Om te voorkomen dat het familiefonds belastingplichtig is voor de vennootschapsbelasting, worden de voorwaarden van beheer en bewaring zodanig opgesteld dat het familiefonds een besloten karakter heeft. In geval van een besloten familiefonds is het familiefonds fiscaal transparant en daardoor niet belastingplichtig. De participanten in een (besloten) familiefonds worden dus zelfstandig in de inkomstenbelasting betrokken.”
Doorgaans vindt bij de participanten (naar rato van hun gerechtigdheid) belastingheffing in box 3 plaats. Deze belasting is afhankelijk van de samenstelling en omvang van het totale box 3 vermogen. De belastingdruk voor liquide middelen bedraagt circa 0,37% en de belastingdruk voor beleggingen bedraagt circa 2,17%. Remco waarschuwt: “Realiseer u dus dat de participanten geen geld ontvangen maar wel belasting in box 3 dienen te betalen. Het is daarom raadzaam dat het fonds jaarlijks een bedrag uitkeert waarmee deze box 3 heffing kan worden voldaan.”
Krijgt u vrijstelling voor btw bij collectief vermogensbeheer?
“Voor collectief vermogensbeheer via een Familiefonds bestaat onder voorwaarden een vrijstelling voor de BTW. Remco: “Dit kan een mooi extraatje opleveren als het beheer van de effectenportefeuille is uitbesteed aan een professionele vermogensbeheerder. Deze brengt namelijk normaliter voor zijn diensten wel een fee mét BTW in rekening.”
Hoe kan bij nieuw aan te kopen vastgoed een familiefonds ingepast worden?
Voor nieuw aan te kopen vastgoed kan een familiefonds worden ingepast. Remco geeft een voorbeeld:
“Er wordt een familiefonds opgericht. Bij het oprichten van het familiefonds dient een beheerder en een bewaarder te worden aangesteld. De rol van beheerder is door iedereen te vervullen, waardoor de oprichter het vastgoed zelf kan blijven beheren. Voor wat betreft de rol van bewaarder adviseren wij een “stichting bewaarder” op te richten. Desgewenst kan de oprichter in het stichtingsbestuur plaatsnemen en kan de stichting ook worden aangesteld als bewaarder. Een veel voorkomende methode is dat de oprichter (een gedeelte van) de participaties schenkt aan kinderen en of kleinkinderen. Het fonds, met daarbij de stichting als bewaarder, koopt vervolgens het vastgoed en exploiteert dit voor rekening van de participanten. Het bestuur van de stichting bepaalt in hoeverre de participanten uitkeringen ontvangen vanuit het fonds.”
Ook bestaand vastgoed kan onder voorwaarden worden ingebracht in een familiefonds. Dit luistert echter zeer nauw door de mogelijke verschuldigdheid van overdrachtsbelasting en btw. Daarom is het verstandig om zowel bij nieuw vastgoed als bestaand vastgoed de structuur door een fiscalist te laten toetsen.
Hoe komt inbreng van bestaand vastgoed in het familiefonds tot stand?
“Een familiefonds ontstaat op het moment dat bijvoorbeeld ouders privébeleggingen overdragen naar het fonds. In ruil daarvoor krijgen zij dan zogenaamde participatiebewijzen die de waarde vertegenwoordigen van het overgedragen vermogen. Als een stichting optreedt als bewaarder en of beheerder, krijgen de ouders certificaten ter grootte van het ingebrachte vermogen.”
Het vermogen dat in het fonds kan worden ingebracht kan ook bestaan uit vermogen uit:
• een familiebedrijf
• een effectenportefeuille
• liquiditeiten
• of verzamelingen als auto’s of kunst.
Een voorbeeldstructuur van inbreng in het familiefonds:
Welk vastgoed leent zich goed om in het familiefonds aan te kopen?
Jacqueline: “Omwille van de achterliggende doelen van een lange termijn rendements-horizon, het betrekken van de volgende generatie bij de vermogensopbouw en het voorbereiden van de vermogensopbouw voor de volgende generatie; zien we vaak dat er gekozen wordt voor relatief veilige en jonge beleggingen met een stabiele cashflow. Deze variëren van woningbeleggingen tot langjarig verhuurde bedrijfsobjecten. Ook andere vastgoed-segmenten, met bijvoorbeeld een anticyclisch profiel, zouden hiervoor in aanmerking kunnen komen, maar dit zien we in de praktijk minder.”
Hoe komt de overdracht van het familievermogen tot stand?
De overdracht van vermogen naar de (klein) kinderen kan op twee manieren plaatsvinden.
1. De ouders brengen bij aanvang vermogen in het familiefonds en krijgen zelf alle participaties in handen, die zij vervolgens jaarlijks aan de (klein)kinderen schenken met gebruikmaking van de vrijstelling (tot € 6.633) en de eerste tariefschijf van 10% (tot € 152.368). Deze optie leent zich prima voor een gefaseerde overdracht van een effectenportefeuille.
2. De ouders schenken direct bij aanvang alle participaties in het familiefonds aan de (klein)kinderen. Vervolgens koopt het fonds bijvoorbeeld vastgoed dat wordt gefinancierd met een lening. Via jaarlijkse schenkingen lossen de kinderen de lening af. Aandachtspunt is hierbij de Wet excessief lenen bij de eigen vennootschap, waarbij leningen boven de € 500.000 aan de B.V. sterk worden ontmoedigd.
Aan de schenkingen kunnen uiteraard alle gewenste clausules worden gekoppeld, zoals een uitsluitingsclausule en een herroepingsclausule. Waar lang niet altijd aan wordt gedacht, is een review van de huwelijkse voorwaarden en testamenten van de participanten. Die is echter wel belangrijk is om te waarborgen zodat de participaties ook bij overlijden binnen de vooraf bepaalde besloten kring blijven.
Wat houdt de familiestichting in?
“De familiestichting is een andere mogelijkheid om zeggenschap en economische belangen te scheiden, het vermogen wordt dan gecertificeerd. Veel ondernemers certificeren de aandelen in hun vennootschap om de continuïteit van de onderneming(en) te waarborgen. Bij het certificeren wordt het vermogen overgedragen aan Stichting Administratiekantoor (STAK) en ontvangt u van de stichting certificaten die een aandeel in het vermogen vertegenwoordigen.”, aldus Remco.
Het bestuur van de stichting bepaalt hoe het vermogen wordt beheerd. “In het begin kunt u ervoor kiezen om alle zeggenschap in de stichting en alle economische belangen tot het vermogen aan uzelf voor te behouden. Door uw kinderen geleidelijk meer certificaten te schenken draagt u (een deel van) uw vermogen over aan uw kinderen. Dit betekent een besparing van schenkbelasting en toekomstige erfbelasting. In de toekomst kunt u uw kinderen ook langzaam meer zeggenschap geven door ze als (mede)beheerder of (mede)bestuurder te benoemen.”
“Erf- en schenkbelasting wordt door veel families als een gevaar voor de continuïteit van hun vermogen gezien, en daarnaast vaak als ‘unfair’ ervaren. Er is immers al veel belasting over betaald tijdens het leven.”
Zijn er nog alternatieven voor het familiefonds en de familiestichting?
“Voor relatief kleine vermogens kunt u zich afvragen of u voor de kinderen deze uitgebreide structuur moet opzetten en daarbij jaarlijks kosten moet betalen voor de fiscale begeleiding. Ook is het uitkeringsmoment onzeker en u weet nu nog niet wanneer de kinderen het geld echt nodig zouden hebben.
Als alternatief voor het familiefonds en de familiestichting kunt u denken aan schenking onder bewind of schenking onder schuldigerkenning (het zogenaamde schenken op papier). Bij de laatste variant dient echter daadwerkelijk ieder jaar 6% rente te worden betaald over het bedrag van de schenking.”, sluit Remco af.
De Rendtmeesters is als multi family office gespecialiseerd in de begeleiding van vermogende families en familiebedrijven. Overdracht van vermogen en familieondernemingen naar de volgende generatie zijn terugkerende thema’s in onze praktijk. De Rendtmeesters assisteert bij het verantwoord omgaan met bezit, om zo voor meerdere generaties doelen te realiseren en de continuïteit de borgen. De ‘dt’ staat voor Discreet en Toegeweid. www.derendtmeesters.nl
Vond u dit artikel interessant? Abonneer op ons E-Magazine!
Recent Comments